ಭಾಷೆಯ ವಿವಿಧ ಘಟಕಾಂಶಗಳು

 

ಭಾಷೆಯ ವಿವಿಧ ಘಟಕಾಂಶಗಳು

 ( Various Components of Language )

 ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮಾನವನು ಕೇವಲ ಸಂಜ್ಞೆಯಿಂದಲೋ , ಚಿತ್ರ ಸಂಕೇತಗಳ ಮೂಲಕವೋ ಪರಸ್ಪರ ಸಂವಹನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದನು . ಕ್ರಮೇಣವಾಗಿ ಮಾನವನು ತನ್ನ ಧ್ವನಿಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಆ ಮೂಲಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ತಾನಾಗಿಯೇ ಸೃಷ್ಟಿಸಿಕೊಂಡ ವಿಶಿಷ್ಟ ಧ್ವನಿಗಳೇ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ರೂಪು ತಾಳಿತು.

 ಈ ರೀತಿ ಮಾನವ ಇಚ್ಛಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಈ ಧ್ವನಿ ಸಂಕೇತಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿ ಕೊಂಡನು . ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ - ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳಿಗಾಗಿ ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ಈ ಭಾಷೆ ದಿನದಿನಕ್ಕೆ ಬೆಳೆದು , ಮುಷ್ಟಿಗೊಂಡು , ಲಿಪಿರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದಾಗ ಅದು ಗ್ರಂಥಸ್ಥವಾಯಿತು.

ಅದರಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯವೂ ಸೃಷ್ಟಿಯಾಯಿತು . ಸಾಹಿತ್ಯ - ರಾಶಿ ಬೆಳೆದಂತೆಲ್ಲ ಅವುಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ , ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಾಹಿತಿಗಳ ಭಾಷಾ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಆಧಾರವಾಗಿ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಆ ಭಾಷೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಿ , ನಿಯಮಗಳನ್ನು ನಿರೂಪಿಸಿ ವೈಯಾಕರಣರು ವ್ಯಾಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು.

ಈ ವೈಯಾಕರಣರು ಭಾಷಾ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿ ಯಾವ ಪ್ರಯೋಗ ಸಮಂಜಸ ಯಾವ ಪ್ರಯೋಗ ಸಮಂಜಸವಲ್ಲ ಎಂಬುದನ್ನು ಕೂಲಂಕುಷವಾಗಿ ವಿವೇಚಿಸಿ ತಮ್ಮ ವ್ಯಾಕರಣ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಆದರೆ ಇಲ್ಲಿ ಒಂದು ಅಂಶವನ್ನು ನಾವು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು . ಅದೆಂದರೆ ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ವ್ಯಾಕರಣ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರಚಿತವಾದ ಭಾಷೆ ವ್ಯಾಕರಣದ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಗೇ ಕಟ್ಟುಬಿದ್ದು ಇರಲಾರದು . ವ್ಯಾಕರಣದ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳು ಹೆಚ್ಚಾ ದಂತೆಲ್ಲ ಭಾಷೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕುಂಠಿತವಾಗಬಹುದು ಆದುದರಿಂದ ಪ್ರತಿಭಾವಂತರಾದ ಲೇಖಕರು ವೈಯಾಕರಣದ ನಿಯಮೋಲ್ಲಂಘನೆ ಮಾಡಿ ತಮ್ಮ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿ ಅವು ಸಾಹಿತ್ಯಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿ ಸಹೃದಯ ಓದುಗರಿಂದ ಒಪ್ಪಿತವಾದಾಗ ಭಾಷೆಯ ಸ್ವರೂಪವೂ ಬದಲಾಗುವುದು.

ಆಗ ಆಯಾ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಈ ಭಾಷಾ ಸ್ವರೂಪಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ವೈಯಾಕರಣರೂ ವ್ಯಾಕರಣವನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತಾರೆ . ಆದುದರಿಂದಲೇ ' ಪ್ರಯೋಗಶರಣಾಃ ವೈಯಾಕರಣಾ ' ಎಂಬ ಮಾತು ರೂಢಿಯಲ್ಲಿ ಬಂದಿದೆ . ಅಂದರೆ ಭಾಷಾ ಪ್ರಯೋಗಕ್ಕೆ ವೈಯಾಕರಣಿಗಳು ಶರಣಾಗಿರುತ್ತಾರೆ.

ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಯಾವ ರೀತಿ ಭಾಷೆಯ ಸ್ವರೂಪ ಕುರಿತು ಕೊಡುಗೆ ಇತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂಬುದಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ್ದಲ್ಲಿ ' ಭಾಷೆಯು ಯಾದೃಚ್ಛಿಕ ಧ್ವನಿ ಸಂಕೇತಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ' ಎಂಬುದಾಗಿ ನಿರ್ಣಯಿಸಿದ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಭಾಷಾ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಯಾವ ಕುಂದೂ ಬಾರದಂತೆ ಆಯಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಂದ ಭಾಷೆಯ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ವಿವರಣಾತ್ಮಕ ವಾಗಿ ( Descriptive ) ಪರಿಚಯ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿರುತ್ತಾರೆ.

ಭಾಷೆಯ ವಿವಿಧ ಘಟಕಾಂಶಗಳನ್ನು ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು , ವೈಯಾಕರಣಿಗಳು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾರೆ . ಲಿಖಿತ ಇಲ್ಲವೇ ಅಲಿಖಿತ ಭಾಷೆಗಳನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವಲ್ಲಿ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಪ್ರಧಾನ ಸ್ವರಗಳು , ಸ್ವರಯುಕ್ತವಾದ ಶಬ್ದರಚನೆ , ಶಬ್ದಗಳ ಸಂಯೋಜನೆ , ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಗೊಳಿಸುವ ವಾಕ್ಯರಚನೆ , ಅರ್ಥ , ಅರ್ಥದ ಸ್ವರೂಪ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿ ಬಿಡಿಸಿ ತೋರಿಸಿದ್ದಾರೆ.

ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ' ಶಬ್ದ ' ಮತ್ತು ' ಅರ್ಥ'ಗಳೆಂಬ ಎರಡು ಸ್ತರಗಳನ್ನು ಒಪ್ಪಲಾಗಿದೆ . ಶಬ್ದವನ್ನು ಭಾಷೆಯ ವಾಹಕ ಸಾಧನವಾಗಿಯೂ ಅರ್ಥವನ್ನು ಶಬ್ದದ ಮೂಲಕ ಪ್ರತೀಕವಾಗುವ ಸಾಧ್ಯವೆಂದೂ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ .

ಆದ್ದರಿಂದ ಅರ್ಥರಹಿತವಾದ ಪದವಾಗಲೀ , ಪದವಿಲ್ಲದ ಅರ್ಥವಾಗಲೇ ಅಸಾಧ್ಯವೆಂದು ಒಪ್ಪಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ . ಅದೇನೇ ಇದ್ದರೂ ಶಬ್ದಸ್ತರವೆಂಬುದನ್ನು ಅರ್ಥಸ್ತರದೊಡನೆ ಬೆಸೆದಾಗಲೇ ಭಾಷೆಯು ರೂಪು ತಳೆಯುವುದೆಂದಾಯಿತು . ಮುಂದುವರೆದು ಕೆಲವರು ಶಬ್ದ ಸ್ತರದಲ್ಲೇ ಕೆಲವು ಉಪಸ್ತರಗಳನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ .

ಮೊದಲನೆಯದು ಧ್ವನಿಸ್ತರ . ಭಾಷಾ ಧ್ವನಿಗಳ ಸ್ವರೂಪ , ಆ ಧ್ವನಿಗಳು ಉಂಟಾಗುವ ವಿಧಾನ , ಪೂರಕವಾದ ಅಂಗ ರಚನೆ , ಉಂಟಾದ ಧ್ವನಿಗಳ ಪ್ರಸರಣ , ಕೇಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುವುದೇ ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರ , ಉಚ್ಚಾರಣಾಂಗಗಳು , ಉಚ್ಚಾರಣಾ ವಿಧಾನ , ಧ್ವನಿಯ ಅಲೆಗಳ ಪ್ರಸಾರ , ಕಿವಿಯ ರಚನ , ಧ್ವನಿಗ್ರಹಣ ವಿಧಾನ ಇತ್ಯಾದಿ ವಿಷಯಗಳೆಲ್ಲವೂ ಈ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಯನದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಗೆ ಬರುತ್ತವೆ .

ಪ್ರತಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಧ್ವನಿಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ಏರ್ಪಡುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸುವ ಕೆಲಸವನ್ನು ಧ್ವನಿ ರಚನಾಶಾಸ್ತ್ರ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಘಟಕಗಳ ಮೂಲಕ ಇಡಿಯಾದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ರೂಪು ತಳೆಯುವುದೆಂಬ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ವ್ಯಾಕರಣವು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಆರ್ಥರಚನೆಯ ಅಭ್ಯಾಸ ಆರ್ಥರಚನಾಶಾಸ್ತ್ರದ ಗುರಿ , ಕಾರಣ ಭಾಷಾ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಮೇಲಿನ ಎಲ್ಲ ಘಟಕಾಂಶಗಳೂ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವಹಿಸುತ್ತವೆ . ಈ ಎಲ್ಲ ಘಟಕಾಂಶಗಳು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಭಾಷಾ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.

ಈ ಕೆಳಗಿನ ಆಕೃತಿಯು ಈ ಎಲ್ಲ ಘಟಕಾಂಶಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.

ಧ್ವನಿಮಾ ರಚನೆ ನಾವೀಗ ಧ್ವನಿಯ ರಚನೆಯ ಕುರಿತು ನೇರವಾಗಿ ತಿಳಿಯುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಧ್ವನಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಕುರಿತು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳುವುದು ಸೂಕ್ತ .

ಧ್ವನಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ : ( Phonetics and Phonemics )

ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಮಾತಿಗೆ ಸ್ಥಾನ ಬಳಿಕ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಸ್ಥಾನ ಇಲ್ಲಿ ಉಚ್ಚಾರಣೆಗೆ ಆಗ್ರಸ್ಥಾನ . ' ಮಾತು ' ಅಥವಾ ' ಉಚ್ಚಾರಣೆ'ಯೆಂಬುದು, ಸಾಮಾನ್ಯ ವಿಷಯವಲ್ಲ . ಉಚ್ಚಾರಣೆಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಗುರುತಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಆ ಸಲುವಾಗಿ ಧ್ವನಿಲಿಪಿಯೊಂದನ್ನು ( Phonic Script ) ಅನುಸರಿಸುವರು . ಇಂತಹ ಧ್ವನಿಗಳನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸುವಲ್ಲಿ ಕೆಲವ ಉಪಧ್ವನಿಗಳೆಂದು ವ್ಯಕ್ತವಾಗುವವು. ಈ ತೆರನಾದ ಧ್ವನಿಗಳು ಭಾಷೆಯ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಿದಾಗ ಅವುಗಳಿಗೆ ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾದ ಬೆಲೆ ಬರುತ್ತದೆ . ಹಾಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಗಳಿಸುವ ಧ್ವನಿ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಧ್ವನಿಮಾ ' ( Phoneme ) ಎಂದು ಹೆಸರು . ( ಇದು ನಮ್ಮ ವೈಯಾಕರಣರು ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ವರ್ಣ , ಕ್ಕೆ ಸಮಾನವೆಂದು ಭಾವಿಸಬಹುದು ) ಎಂದ ಮೇಲೆ ಯಾವುದೇ ಒಂದು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಆ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಮಾತನಾಡುವ ಜನರು ಉಚ್ಚರಿಸಬಹುದಾದ ಧ್ವನಿಗಳೆಲ್ಲವೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ವಾದ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಪಡೆಯದೇ ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಮಾತ್ರ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾದ ಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪಡೆದು ಧ್ವನಿಮಾಗಳೆನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುವವು . ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕವಾದ ಉಚ್ಚಾ ರಣೆಯ ಕನಿಷ್ಟತಮ ಘಟಕವೆಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮಾವನ್ನು ಒಂದು ಭಾಷೆಯ ಕನಿಷ್ಟತಮ ಘಟಕವೆಂದು ಹೇಳಬಹುದು . ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಐದು ಸ್ವರಗಳನ್ನು ( Vowels - a , e , i , ೦ , u ) . ಇದೇ ರೀತಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಆದನ್ನು ಮಾತನಾಡುವ ಜನರಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ . ಈ ಧ್ವನಿಮಾಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯಾಗಲೀ , ಸ್ವರೂಪವಾಗಲೀ ಏಕರೀತಿಯಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ . ಒಂದು ಭಾಷೆಯ ಧ್ವನಿಮಾಗಳ ನಿರ್ಣಯ , ಸ್ವರೂಪ , ಕಾರ್ಯವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಕುರಿತ ಅಧ್ಯಯನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ಧ್ವನಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ ' ( Phonemics ) ವೆಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವುದು.

 ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ಬಹಳ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ವಿಚಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ . ಆಂಗ್ಲ ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾಷೆಗಳ ಧ್ವನಿ ವಿಜ್ಞಾನದ ಕುರಿತು ಚರ್ಚೆ ಗಳಾಗಿವೆ . ಆದರೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯ ಕುರಿತು ಈ ಸಮಸ್ಯೆ ತಲೆದೋರಲಿಲ್ಲ . ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಸರ್ವಪ್ರಥಮವಾಗಿ ' ಧ್ವನಿ ' ಯ ಕುರಿತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ . ಭರ್ತೃಹರಿ ( ' ವಾಕೃಪದೀಯ ' ಗ್ರಂಥ ರಚನಾಕಾರ ) ಧ್ವನಿ ( ನಾದ ) ಯ ಉಗಮ ಸ್ಥಾನಗಳು ; ಪರಾ , ಪಶ್ಚಂತೀ , ಮಧ್ಯಮ,

ವೈಖರೀ 1 ) ಪರಾ - ಮೂಲಾಧಾರ ( ನಾಭಿಯ ಕೆಳಗಿನಿಂದ ) ದಿಂದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವ ಶಬ್ದ ( ನಾದ ) ದ ಮೂಲರೂಪ.

2 ) ಪಶ್ಯಂತೀ - ನಾಭಿಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವಂತಹದ್ದು.

3 ) ಮಧ್ಯಮ - ಹೃದಯ ಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟುವುದು.

4 ) ವೈಖರೀ - ಕಂಠದಿಂದ ಹೊರುವಂತಹದ್ದು .

ಧ್ವನಿಮಾ ರಚನೆ : ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ' ಧ್ವನಿ'ಯನ್ನು ಮಾಪನ ಮಾಡುವ ಘಟಕವನ್ನು ' ಧ್ವನಿಮಾ ' ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ . ' ಧ್ವನಿ ' ಎಂದರೆ ಮಾನವನ ಧ್ವನ್ಯಂಗಗಳಿಂದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗಿ ಬಾಯಿಯ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ತಡೆಯುಂಟಾಗಿ ಹೊರಬರುವಾಗ ಉಂಟಾಗುವ ಶಬ್ದ ಎಂದು ಸ್ಕೂಲವಾಗಿ ಹೇಳಬಹುದು ಅಲ್ಲದೇ ಎರಡು ಪದಗಳ ನಡುವೆ ಅರ್ಥ ವೈದೃಶ್ಯವನ್ನು ತೋರುವ ಭಾಷೆಯ ಕನಿಷ್ಟಕಮ ಘಟಕವನ್ನು ' ಧ್ವನಿಮಾ ' ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು . ಇದೊಂದು ಅರ್ಥರಹಿತವಾದ ಚಿಕ್ಕಘಟಕವಾಗಿದ್ದು ಅರ್ಥಭೇದಕ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದಿರುತ್ತದೆ.

ವ್ಯಾಖ್ಯೆಗಳು :

 ಎಚ್ . ಎ . ಗ್ಲೀಸನ್ - ಇವರ ಪ್ರಕಾರ " ಧ್ವನಿಸಾಮ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಧ್ವನಿಗಳ ಗುಂಪು ಧ್ವನಿಮಾ ” ..

ಸಿ.ಎಫ್. ಹಾಕೇಟ್ - “ ಉಚ್ಚಾರಣೆಯ ಅತಿ ಚಿಕ್ಕ ಘಟಕವೇ ಧ್ವನಿಮಾ '.

ಲಿಯೋನಾರ್ಡ್ ಬ್ಲೂಮ್ ಫೀಲ್ಡ್ - “ ಭೇದ ಸೂಚಕ ಧ್ವನ್ಯಂಶದ ಅತಿ ಸಣ್ಣ ಘಟಕವೇ ಧ್ವನಿಮಾ ”.

ಪ್ರಾಚೀನ ವ್ಯಾಕರಣದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಂಸ್ಕೃತ ವೈಯಾಕರಣಿಯಾದ ಮಹಾಮುನಿ ಪಾಣಿನಿಯು ಧ್ವನಿಮಾವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಕುರಿತು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಿದ್ದಾನೆ .

ಪಾಣಿನಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಯಾವುದೇ ಒಂದು ವರ್ಣದ ಉಚ್ಚಾರ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ಆತ್ಮ ಅಥವಾ ಮನಸ್ಸು ಬುದ್ಧಿಯ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಯೋಗ ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಆರ್ಥದ ಕುರಿತು ಪೂರ್ವ ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಾಪ್ತಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ . ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೇ ಏನು ಹೇಳಲ್ಪಡಬೇಕು ಮತ್ತು ಯಾವ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಹೇಳಲ್ಪಡಬೇಕು ಎಂಬ ಕುರಿತಾದ ಜ್ಞಾನವು ಆತ್ಮಪ್ರಜ್ಞೆಯೊಂದಿಗೆ ಮಿಳಿತಗೊಂಡು ಪ್ರಾಪ್ತಿ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ . ಯಾವಾಗ ಆತ್ಮಕ್ಕೆ ' ಅರ್ಥ ' ದ ಕುರಿತು ಜ್ಞಾನ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ಆತ್ಮವು ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆ ಪದ ಉಚ್ಚರಿಸಲು ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ . ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿ ಯಾವಾಗ ಉಚ್ಚರಿಸುವ ಅಥವಾ ಹೇಳುವ ಇಚ್ಛೆಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ಮನಸ್ಸು ಜಠರಾಗ್ನಿ ಯನ್ನು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ . ಯಾವಾಗ ಜಠರಾಗ್ನಿ ನಾಭಿಯಿಂದ ಕೆಳಗೆ ಮಣಿಪುರ ಚಕ್ರದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ಜಠರಾಗ್ನಿ ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗುತ್ತದೆ . ಮತ್ತು ನಾಭಿಯಲ್ಲಿರುವ ವಾಯುವಿಗೆ ಪ್ರೇರಣೆ ನೀಡುತ್ತದೆ . ಆಗ ನಾಭಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣ ವಾಯು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲವಾಗುತ್ತದೆ . ಇದರ ಬಳಿಕ ಪ್ರೇರಿತಗೊಂಡ ಈ ವಾಯು ಮೇಲೇರು ತದೆ . ಮತ್ತು ಹೃದಯಕ್ಕೆ ಬಂದು ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ . ಇದು ಪ್ರಾರಂಭಿಕ ಗಂಭೀರ ಧ್ವನಿ ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ . ಗಾಯತ್ರೀ ಮಂತ್ರ ಹೇಳುವಾಗ ಈ ಧ್ವನಿ ಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡಬೇಕಾಗಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೆಶಿಸಲಾಗಿದೆ . ಹೃದಯದಿಂದ ಮೇಲೇರಿದ ವಾಯು ಕಂಠಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಧ್ವನಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗೆ ತಲುಪಿ ಧ್ವನಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ . ಯಾವ ಧ್ವನಿ ಮಧ್ಯಮವಾಗಿರುತ್ತದೆಯೋ ಮತ್ತು ತ್ರಿಷ್ಟುಪ್ ಛಂದಸ್ಸಿನ ಉಚ್ಚಾರಣೆಗೆ ಸಹಾಯ

ಮಾಡುತ್ತದೆಯೋ ಅದು ಪುನಃ ವಾಯು ಮೇಲೇರಿ ಮೆದುಳಿಗೆ ತಲುಪಿ ತೀವ್ರವಾದ ( ವೇಗ - ದೊಡ್ಡ ) ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾಡುತ್ತದೆ . ` ವರ್ಣ ' ವು ಈ ತೃತೀಯ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ಉತ್ಪನ್ನ ಮಾಡುತ್ತದೆ . ಯಾವಾಗ ಪ್ರಾಣವಾಯು ಮೆದುಳಿಗೆ ತಲುಪಿ ಪುನಃ ಕೆಳಗೆ ಬರುತ್ತದೆಯೋ ಆ ವಾಯುವು ದಂತ , ತಾಲು , ಕಂಠ , ಮೂರ್ಡ್ನಿ ಮುಂತಾದ ಸ್ಥಾನಗಳಿಂದ ಧ್ವನಿಯಾಗಿ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ . ಈ ಸ್ಥಾನಗಳಿಂದಲೇ ` ವರ್ಣ ' ಗಳ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ.

ಧ್ವನಿಮಾ ರಚನೆಯ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣಗಳು : ಈಗಾಗಲೇ ಹೇಳಿದಂತೆ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ವೈಯಾಕರಣಿಗಳು ` ವರ್ಣ ' ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ . ಮೂಲರೂಪದಲ್ಲಿ ವರ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಎರಡು ಪ್ರಕಾರಗಳು- 1 ) ಸ್ವರಾ , 2 ) ವ್ಯಂಜನಾನಿ

ಸ್ವರ ವರ್ಣಗಳ ಉಚ್ಚಾರಣೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಮಾಡಲ್ಪಡುತ್ತದೆ . ಆದರೆ ವ್ಯಂಜನ ವರ್ಣಗಳ ಉಚ್ಚಾರಣೆ ಮಾಡಬೇಕಾದರೆ ಸ್ವರಗಳ ಸಹಾಯ ಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ .

ಧ್ವನಿಮಾಗಳನ್ನು ಐದು ಪ್ರಕಾರಗಳಲ್ಲಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ . 1. ಸ್ವರದ ಆಧಾರ 2. ಮಾತ್ರಾಕಾಲದ ಆಧಾರ 3. ಸ್ಥಾನ ( ಉತ್ಪತ್ತಿ ) ದ ಆಧಾರ 4. ಅಭ್ಯಂಜನ ಪ್ರಯತ್ನದ ಆಧಾರ 5. ಬಾಹ್ಯ ಪ್ರಯತ್ನದ ಆಧಾರ

1. ಸ್ವರದ ಆಧಾರ : 1 ) ಉದಾತ್ತ ii ) ಅನುದಾತ್ತ iii ) ಸ್ವರಿತ- ( ಎಲ್ಲ ಸ್ವರ ವರ್ಣಗಳು )

2. ಮಾತ್ರಾಕಾಲದ ಆಧಾರ i ) ಹೃಸ್ವ ii ) ದೀರ್ಘ iii ) ಪ್ಲುತ

3. ಸ್ಥಾನ ( ಉತ್ಪತ್ತಿ ) ದ ಆಧಾರ 1 ) ಕಂಡ್ಯ ii ) ತಾಲವ್ಯ iii ) ಮೂರ್ಧನ್ಯ iv ) ದಂತ್ಯ V ) ಓಷ್ಯ Vi ) ಅನುನಾಸಿಕ vii ) ಕಂಠತಾಲವ್ಯ vi ) ಕಂಠೋಷ್ಯ ix ) ದಂತೋಷ್ X ) ಜಿಹ್ವಾಮೂಲೀಯ xi ) ಉರಸ್ಯ ( ಆಧಾರ : ಪಾಣಿನಿಯ ಮಾಯೇಶ್ವರ ಸೂತ್ರಗಳು )

ಧ್ವನಿಮಾ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಸ್ಥಾನಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲಿನ ವಿಂಗಡ ಣೆಯು ಮಹತ್ವ ಪೂರ್ಣದ್ದಾಗಿದೆ . ಪ್ರಾಚೀನ ವೈಯಾಕರಣಿ ಪಾಣಿನಿಯಿಂದ ಈ ಕಾರ್ಯವು ಅತ್ಯಂತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಆಗಿದೆ .

1. ವ್ಯಂಜನಗಳು :

1 ) ಸ್ಪರ್ಶ ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣಗಳು : ಪ್ , ಬ್ , ತ್ , ದ್ , ಟ್ , ಡ್ , 2 * , ಗ್ ( 10 )

ಶಿಷ್ಟ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಧ್ವನಿಮಾಗಳು.

2 ) ಅವರ್ಗೀಯ : ಯ್ , ರ್ , ಲ್ , ವ್ , ಸ್ , ಹ್ , ಳ್ , ( 7 )

3 ) ಅನುನಾಸಿಕಗಳು : ಮ್ , ನ್ , ಣ್ ( 3 )

2. ಸ್ವರಗಳು : 1 ) ಪ್ರಸ್ವ : ಆ , ಇ , ಉ , ಎ , ಒ ( 5 ) 2 ) ದೀರ್ಘ : ಆ , ಈ , ಊ , ಏ , ಓ ( 5 )

3. ಅನ್ಯಭಾಷಾಸ್ವೀಕೃತ :

1 ) ವ್ಯಂಜನಗಳು ( ಸಂಸ್ಕೃತ ) : ಫ್ , ಬ್ , ಥ್ , ದ್ , ತ್ , ಡ್ , ಬ್ , ಝಝ್ , ಖ್ , ಫ್ , ಶ್ , ಷ್ ( 12 ) ( ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಿಂದ ) : ಫ್ ( f ) , ರವ್ ( Z ) - ( 2 )

2 ) ಸ್ವರಗಳು ( ಸಂಸ್ಕೃತ ) : 1. ಋ , ಋ , ( 2 )

3 ) ಐ , ಔ ( ಸಂಧ್ಯಕ್ಷರ ) ( 2 )

4 ) ಆಂ , ಅಃ , ( ಅನುಸ್ವಾರ , ವಿಸರ್ಗ ) ( 2 )

5 ) ಕ್ಷ , ಜ್ಞ ( ಸಂಯುಕ್ತಾಕ್ಷರಗಳು ) ( 2 )

4. ಉಪಧ್ವನಿಗಳು : ಇ , ಐ ( 2 )

5. ಕನ್ನಡ ಆಡುನುಡಿಯ ಕೆಲವು ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ( ಇವುಗಳು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಉಪಭಾಷೆಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿರುತ್ತವೆ ) ( ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಆಡುನುಡಿಯಲ್ಲಿ )

1 ) ಸ್ವರಗಳು : ಆ s , ಆ ಆ್ಯ ( * ) ಹಾಗೂ C- ( 4 )

 2 ) ವ್ಯಂಜನ : ( ಉರ್ದು ) ಋ - ( 1 )

6. ಅವಿಭಾಜಕ ಉಪಧ್ವನಿಗಳು : ವಿರಾಮ , ಶ್ರುತಿ , ನಾಸಿಕ್ಯತೆ – ( 3 )

ಒಟ್ಟು ( 62 )

ಕನ್ನಡ ತಿರುಳು ಧ್ವನಿಮಾಗಳು : ಅಚ್ಚಗನ್ನಡದ ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ತೀರಾ ಆವಶ್ಯಕ ವೆನ್ನಿಸುವ ( ಅಂದರೆ ಅನ್ಯಭಾಷೆಯಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ಹಾಗೂ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ವಿಶಿಷ್ಟ ಧ್ವನಿಮಾಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ) ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ತಿರುಳು ಧ್ವನಿಮಾಗಳು :

1. ವ್ಯಂಜನಗಳು : 1 ) ಪ್ , ಬ್ , ತ್ , ದ್ , ಟ್ , ಡ್ , ಚ್ , ಜ್ , ಕ್ , ಗ್ 10
2. 2 ) ಯ್ , ರ್ , ಲ್ , ವ್ , ಸ್ , ಹ್ , ಳ್ 7 .
3. 3 ) ಮ್ , ನ್ , ಣ್ 3  

2. ಸ್ವರಗಳು 1 ) ಆ , ಇ , ಉ , ಎ , ಓ  5

2 ) ಆ , ಇ , ಊ , ಏ , ಓ 5

3.ಉಪಧ್ವನಿಗಳು : 1 ) ಇ ? * , *  , 2 4 .

ಇವಿಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಕಾಫಿ ( F ) , ಝರಾಕ್ಸ್ ( X ) , ಬ್ಯಾಂಕ್ ( B ) ಮೊದಲಾದ ಪದಗಳ ಉಚ್ಚಾರಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತ ಧ್ವನಿಮಾಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆ .

ಆಕೃತಿಮಾ ರಚನೆ : ಈ ಮೇಲಿನ ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಅಕ್ಷರಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅಂದರೆ ಅ , ಇ , ಕ್ , ಗ್ , ಚ್ , ಲ್ , ೮ ಈ ರೀತಿ ಇದ್ದಾಗ ಅವುಗಳಿಗೆ ಅರ್ಥಕೊಡುವ ಶಕ್ತಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ . ಆದರೆ ಈ ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಒಂದು ವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದಾಗ ಅದಕ್ಕೆ ಅರ್ಥಕೊಡುವ ಶಕ್ತಿ ಬರುತ್ತದೆ . ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಮೇಲೆ ಸೂಚಿಸಿರುವ ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವನ್ನು ಆಯ್ದುಕೊಂಡು ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿ ಸೇರಿಸಿದಾಗ ಕಮಲ ಇದು ಅರ್ಥಬದ್ಧ ಪದವಾಗುತ್ತದೆ . ಈ ಪದದಲ್ಲಿ ಸ್ವರಗಳು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿದ್ದು ವ್ಯಂಜನಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಸ್ವರಗಳು ಸೇರಿರುತ್ತವೆ . ಉದಾ : ಕ್ + ಅ + ಮ್ + ಅ +೮+ ಹೀಗೆ 5 ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಸೇರಿ ನಾಲ್ಕು ಅಕ್ಷರಗಳ ಒಂದು ಅರ್ಥಬದ್ಧ ಘಟಕವಾಗಿದೆ . ಈ ರೀತಿ ವಿವಿಧ ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಕ್ರಮಬದ್ಧವಾಗಿ ಕೂಡಿ ಅರ್ಥವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುವ ಕನಿಷ್ಟ ತಮ ಘಟಕಕ್ಕೆ ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಆಕೃತಿಮಾ ( Morphone ) ಎಂದು ಕರೆದಿದ್ದಾರೆ . ಇದು ವೈಯಾಕರಣಿಗಳು ನಿರ್ದೆಶಿಸುವ ಒಂದು ಶಬ್ದಕ್ಕೆ ಸಮವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸ ಬಹುದು . ಈ ರೀತಿ ಪದಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವ ವ್ಯಾಕರಣದ ಶಾಖೆ ಆಕೃತಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ .

ಭಾಷೆಯ ಧ್ವನ್ಯಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ವಾಕ್ಯಾತ್ಮಕ ರಚನೆಗಳ ಸ್ವರ ಇದು . ಅಲ್ಲದೇ ವಾಕ್ಯರಚನಾ ಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚು ನಿಕಟವಾದದ್ದು . ಪದಗಳ ವ್ಯಾಕರಣವು ಆಕೃತಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಎನಿಸಿದರೆ ವಾಕ್ಯಗಳ ವ್ಯಾಕರಣ ' ವಾಕ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನ ' ಎನಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ . ಆಕೃತಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪದಗಳಲ್ಲಿ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು ಅಡಕಗೊಳ್ಳುವ ಬಗೆ ಮತ್ತು ಪದಗಳ ಆಂತರಿಕ ರೂಪವನ್ನು ವಿವೇಚಿಸಿದರೆ , ವಾಕ್ಯ ವಿಜ್ಞಾನವು ಈ ಪದಗಳು ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಡಕ ಗೊಳ್ಳುವ ಬಗೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ನಡುವಣ ಪರಸ್ಪರ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ . ಉದಾಹರಣೆಗೆ : ಬಹುವಚನ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುವ ಬಗೆಯನ್ನು ಆಕೃತಿಮಾ ವಿಜ್ಞಾನ ಚರ್ಚಿಸಿದರೆ , ಉಪಸರ್ಗಿಯ ಪದ ಪುಂಜಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಜಿಜ್ಞಾಸೆ ವಾಕ್ಯರಚನಾಶಾಸ್ತ್ರಕ್ಕೆ ಸೇರುತ್ತದೆ . ಹೀಗಾಗಿ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು ಜತೆಯಾಗಿ ಪದಗಳಾಗುವ ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ವಿಭಾಗವನ್ನು ಆಕೃತಿಮಾಶಾಸ್ತ್ರ ಎಂತಲೂ , ಪದಗಳು ಜತೆಗೂಡಿ ಪದ ಪುಂಜಗಳಲ್ಲಿ , ವಾಕ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಣೆಯಾಗುವ ಪರಿಯನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸು ವಿಭಾಗವನ್ನು ವಾಕ್ಯರಚನಾ ಶಾಸ್ತ್ರ ಎಂತಲೂ ವ್ಯಾಕರಣದಲ್ಲಿ ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ .

ಆಕೃತಿಮಾ ಸ್ವರೂಪ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷಣಗಳು : ಕೆಲವು ಆಕೃತಿಮಾಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸೋಣ .

' ಬಸವ ' ಎಂಬ ಶಬ್ದದಲ್ಲಿ 6 ಧ್ವನಿಮಾಗಳಿವೆ . ಬ್ + ಅ + ಸ್ + ಅ + ವ್ + ಅ ಈ ಆರು ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಸೇರಿ ' ಬಸವ ' ಎಂಬ ಆಕೃತಿಮಾ ಆಗಿದೆ . ಇದು ಒಂದು ' ಶಬ್ದ ' ಅಥವಾ ' ಪದ ' ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ .

' ಕನ್ನಡ ' - ಕ್ + ಆ + ನ್ + ನ್ + ಅ + ಡ್ + ಅ ಇಲ್ಲಿ 7 ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಸೇರಿ ' ಕನ್ನಡ ' ಎಂಬ ಆಕೃತಿಮಾ ಆಗಿದೆ .

“ ಭಾರತಮಾತೆ ' - ಬ್ + ಆ + ರ್ + ಅ + ತ್ + ಅ + ಮ್ + ಆ + ತ್ + ಎ ಇಲ್ಲಿ 10 ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಸೇರಿ ' ಭಾರತಮಾತೆ ' ಎಂಬ ಆಕೃತಿಮಾ ಆಗಿದೆ .

ಯಾವುದೇ ಆಕೃತಿಮಾಗಳ ರಚನೆಯಾಗಬೇಕಾದರೂ ಅದಕ್ಕೆ ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಬೇಕು . ಮತ್ತು ಧ್ವನಿಮಾಗಳು ಸೇರಿ ಆಕೃತಿಮಾಗಳಾದಾಗ ಮಾತ್ರ ಭಾಷಾರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿಮಾಗಳಿಗೆ ಮೌಲ್ಯ ಬರುತ್ತದೆ .

ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟಾರೆ ಭಾಷಾ ಉಚ್ಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿ ಸಂಕೇತಗಳ ಮೊತ್ತ ಮತ್ತು ಅವುಗಳಿಗಿರುವ ಅರ್ಥ ಇವು ಅನ್ನೋನ್ಯವಾಗಿವೆ . ಧ್ವನಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಅರ್ಥವ್ಯವಸ್ಥೆ ಒಗ್ಗೂಡಿಯೇ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ . ಇದು ಭಾಷಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವೆಂಬುದು ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅಭಿಪ್ರಾಯ .

ಭಾಷಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅರ್ಥಗ್ರಾಹ್ಯವಾದ ಕನಿಷ್ಠತಮ ಘಟಕ ( Amorphone is a smallest meaningful unit ) ಕ್ಕೆ ಆಕೃತಿಮಾ ಎಂದು ಕರೆಯುವುದರಿಂದ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಪ್ರತ್ಯಯ ( Affixes ) ಗಳನ್ನು ಆಕೃತಿಮಾಗಳೆಂದೇ ಕರೆದಿ ದ್ದಾರೆ . ಆದರೆ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು “ ಬದ್ಧ ' ಆಕೃತಿಮಾಗಳೆಂದೂ ( Bound morphones ) ಮತ್ತು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಆಕೃತಿಮಾಗಳಿಗೆ ' ಮುಕ್ತ ' ಆಕೃತಿಮಾ ( Free morphones ) ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ .

ಬದ್ಧ ಆಕೃತಿಮಾಗಳಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿರದ ಕಾರಣ ಅವು ಮುಕ್ತ ಆಕೃತಿಮಾಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ' ಶಬ್ದ ' ಗಳಾಗಿ ಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ .

ಉದಾಹರಣೆಗೆ- ಮುಕ್ತ ಆಕೃತಿಮಾ ಬದ್ಧ ಆಕೃತಿಮಾ ಶಬ್ದ ರಾಮ ಇಗೆ . ರಾಮನಿಗೆ ವನ ವನದಲ್ಲಿ ಇತ್ಯಾದಿ .

ಹೀಗೆ ಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದ ಶಬ್ದಗಳ ಅರ್ಥಪೂರ್ಣ ಜೋಡಣೆಯಿಂದ ವಾಕ್ಯರಚನಾ ವಿನ್ಯಾಸ ಅಥವಾ ಶಿಲ್ಪ ( Composition or structure ) ಗಳು ರೂಪು ಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ .

ಶಬ್ದರೂಪಗಳಿಗನುಗುಣವಾಗಿ ಆಕೃತಿಮಾಗಳಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಗಳಿವೆ ರಿಕ್ತ ಆಕೃತಿಮಾ , ಶೂನ್ಯ ಆಕೃತಿಮಾ , ಸಮುಚ್ಚಯ ಆಕೃತಿಮಾ , ವ್ಯವಕಲನ ಆಕೃತಿಮಾ , ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕೃತಿಮಾ , ಪ್ರತ್ಯಾಪನ್ನ ಆಕೃತಿಮಾ , ಆದೇಶ ಆಕೃತಿಮಾ , ದ್ವಿಕೃತ . ಆಕೃತಿಮಾ .

ಆಕೃತಿಮಾದ ವಿಧಗಳು :

1. ಮುಕ್ತ ಆಕೃತಿಮಾ ಅಥವಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಕೃತಿಮಾ : ಯಾವ ರೂಪಗಳ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ ಆಕೃತಿಮಾಗಳಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರಆಕೃತಿಮಾ ಅಥವಾ ಮುಕ್ತ ಆಕೃತಿಮಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ . ಅವುಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಇರುತ್ತದೆ . ಉದಾ : ಹುಡುಗ, ಪುಸ್ತಕ, ಪೆನ್ನು, ಅಕ್ಕ, ತಂಗಿ, ಹಾಡು, ಬಾ, ಆ ಇವೆಲ್ಲಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು. ಈ ಮೂಲ ರೂಪಗಳಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯಯ ಸೇರಿ ಶಬ್ದವಾಗುವಾಗ ಮೂಲರೂಪಗಳು ಬದಲಾವಣೆ ಹೊಂದಬಹುದು . ಅಥವಾ ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಯ ಬಹುದು . ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಘಟಕದ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲಿ ಬೇಕೆಂದರಲ್ಲಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ ರೂಪಗಳೇ ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಕೃತಿ ಮಾಗಳು . ತಂದೆ, ತಾಯಿ, ನೀರು , ಮರ , ಕಮಲ , ಸೂಜಿ , ಪುಸ್ತಕ , ದನ , ಮನೆ , ಹೊಲ , ಕೂದಲು ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಕೃತಿಮಾಗಳಿಗೆ ಇನ್ನಿತರ ಕೆಲವು ಉದಾಹರಣೆಗಳು .

2. ಬದ್ಧ ಆಕೃತಿಮಾ : ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರೂಪಗಳು ಎಂದೂ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬರುವುದಿಲ್ಲ. ಅವು ಆ ಭಾಷೆಯ ಬೇರೆ ಘಟಕಗಳೊಡನೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಮಾತ್ರ ಬರಬಲ್ಲವು . ಹೀಗೆ ಬೇರೆ ಘಟಕಗಳೊಡನೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಬರಬಲ್ಲ ಆಕೃತಿಮಾಗಳೇ ಬದ್ಧ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು. ಇವುಗಳಿಗೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇವು ಬಿಡಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ . ಆದರೆ ಅವು ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಭಾಷಾ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುವುದರಿಂದ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅರ್ಥ ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಅವುಗಳನ್ನು ಆಕೃತಿಮಾಗಳೆಂದೇ ಗುರುತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ . ಉದಾ : ಗಳು , ಅಂದಿರು , ಇಂದ , ಅಲ್ಲಿ , ಕೈ , ಗೆ ಮೊದಲಾದ ಈ ಬಗೆಯ ರೂಪಗಳು ಬೇರೆ ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಕೃತಿಮಾಗಳೊಡನೆ ಬರುತ್ತವೆ . ಉದಾ : ಅಂದಿರು , ಅವರು ರಾಮನಿಂದ ಅವನಲ್ಲಿ , ರಾಮನನ್ನು , ಮರಕ್ಕೆ , ಮಗುವಿಗೆ ಹೀಗೆ ಬೇರೆ ಘಟಕದೊಡನೆ ಕೂಡಿ ಬರುವ ಆಕೃತಿ ಮಾಗಳು ಬದ್ದ ಆಕೃತಿಮಾಗಳಾಗಿವೆ . ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಕಾಲವಾಚಕ ರೂಪಗಳಾದ Ing, ed, ನಿಷೇಧಾರ್ಥಕ ರೂಪಗಳಾದ im,in ಮೊದಲಾದವುಗಳು ಬದ್ಧ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಅಂತೆಯೇ ಯೋಗವಾಹಗಳಾದ ಆನುಸ್ವಾರ (0), ವಿಸರ್ಗ (:) ಗಳಿಗೂ ಸ್ವತಂತ್ರ ಅಸ್ತಿತ್ವವಿಲ್ಲದೆ ಬೇರೆ ಘಟಕಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಅರ್ಥವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡು ಬದ್ಧ ಆಕೃತಿಮಾ ಎನಿಸಿವೆ .

3. ರಿಕ್ತ ಆಕೃತಿಮಾ : ಯಾವ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರದಿದ್ದರೂ ಮೂಲದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರೂಪಗಳು ಬಳಕೆಗೊಳ್ಳಬಹುದು . ಅವು ಭಾಷಾ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಾರವನ್ನು ಯಾವ ಆಕೃತಿ ಇಲ್ಲದೇ ಇದ್ದರೂ ಭಾಷಾರೂಪಗಳ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೆಲವು ರೂಪಗಳು ಬಳಕೆಗಳ ಬಹುದು ಅವು ಭಾಷಾ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ರಿಕ್ತ ಆಕೃತಿಮಾ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಉದಾ : ಕೆರೆಯಲ್ಲಿ ಎಂಬ ಪದದಲ್ಲಿ ( ಕೆರೆ + ಯ + ಅಲ್ಲಿ ) ಎಂಬ ಪದದಲ್ಲಿ ಕೆರೆ ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ ಇವುಗಳನ್ನು ಕೂಡಿಸಿದಾಗ ಬರುವ 'ಯ್ ' ಕಾರದ ಕೆಲಸ ಏನು ? ಅದಕ್ಕೆ ಅರ್ಥವೂ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದು ಇರದಿದ್ದರೆ ಶಬ್ದದ ರಚನೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ಅದು ಸೇರಿಕೊಂಡು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪದ ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂದರೆ ಕೆಲವು ರೂಪಗಳು ಅರ್ಥಪಡೆದಿರದಿದ್ದರೂ ಕೂಡ ಆಕೃತಿಮಾವಾಗುತ್ತವೆ . ಏಕೆಂದರೆ ಅವು ಅರ್ಥ ರಿಕ್ತವಾಗಿದ್ದರೂ ಶಬ್ದರಚನೆಗೆ ಬೇಕೇ ಬೇಕು . ಹೀಗೆ ಶಬ್ದ ರಚನೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅನಿವಾರವಾದ ರೂಪಗಳು ಅರ್ಥ ವನ್ನು ಪಡೆಯದಿದ್ದರೂ ಅವುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಮಹತ್ವವಿರುವುದರಿಂದ ಅವು ಆಕೃತಿಮಾ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡುವುದಾದರೆ ' ಮನೆ ಯನ್ನು ' ಎಂಬ ಪದದಲ್ಲಿ ಅನ್ನು ' ಎಂಬುದು ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯ ' ಮನೆ ' ಮತ್ತು ' ಅನ್ನು ಇವುಗಳ ಜೋಡಣೆಗೆ ' ಯ್ ' ಕಾರದ ಅವಶ್ಯಕತೆ ಇದೆ . ಇಲ್ಲಿ ' ಯ್ ' ಕಾರಕ್ಕೆ ಅರ್ಥ ವಿರದಿದ್ದರೂ ಶಬ್ದರಚನೆಗೆ ಅದು ಅನಿವಾರವಾದುದರಿಂದ ಅದನ್ನು ಆಕೃತಿಮಾ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ . ಇನ್ನಿತರ ಉದಾಹರಣೆಗಳು : ರಾಮ + ಅಲ್ಲಿ - ರಾಮನಲ್ಲಿ ( ನ್ ) , ಮನೆ + ಅಲ್ಲಿ ( ಮ್ ) , ಮರ + ಅನ್ನು ( ವ್ ) , ಮರ + ಅಲ್ಲಿ ಮರದಲ್ಲಿ ( ದ್ ) ಇತ್ಯಾದಿ.

4. ಶೂನ್ಯ ಆಕೃತಿಮಾ : ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಗೊಳ್ಳುವ ಹಲವು ರೂಪಗಳ ರಚನೆಯನ್ನು ಹೋಲಿಸಿ ನೋಡಿದಾಗ ಇರಬೇಕಾದ ಆಕೃತಿಮಾ ಇರದೆ ಇದ್ದರೆ ಅದು ' ಶೂನ್ಯ ಆಕೃತಿಮಾ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ . ಶೂನ್ಯ ಆಕೃತಿಮಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಾಗ ರೂಪಗಳ ಹೋಲಿಕೆಯನ್ನು ಹಾಗೂ ಆರ್ಥಗಳ ಎಚ್ಚರಿಕೆಯನ್ನು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ . ಉದಾ : ಕನ್ನಡದ ಬಹುವಚನ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ ಗಳು , ಅಂದಿರು , ರು ಮುಂತಾದವು ನಮಗೆ ಕಾಣಸಿಗುತ್ತವೆ . ಆದರೆ ಕೆಲವು ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಬಗೆಯ ಯಾವುದೇ ಪ್ರತ್ಯಯ ಇರದೆ ಕೇವಲ ಸಂದರ್ಭದಿಂದ ಅದು ಬಹುವಚನ ರೂಪ ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ . ಇಂತಹ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಬಹುವಚನ ಪ್ರತ್ಯಯವೂ ಇಲ್ಲವೆಂದಾಗ ಶೂನ್ಯವೇ ಬಹುವಚನ ಪ್ರತ್ಯಯವಾಗುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ಅದನ್ನೇ ಶೂನ್ಯ ಆಕೃತಿಮಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ . ಉದಾ : ಕೂದಲು (ಏಕವಚನ ) ಕೂದಲು ( ಬಹುವಚನ ), (ನೀರು - ಏಕವಚನ ) ( ನೀರು - ಬಹುವಚನ ) ಇತ್ಯಾದಿ . ಇಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬಹುವಚನ ಪ್ರತ್ಯಯ ಇಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳುವುದಕ್ಕಿಂತ ಶೂನ್ಯಪ್ರತ್ಯಯವಿದೆ ಎನ್ನಬಹುದು . ಇದನ್ನು ನಾವು (X) ಈ ಗುರುತಿನಿಂದ ಸಂಕೇತಿಸಬಹುದು . ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿಯೂ ಕೂಡ Hair, people, sheep, deer ಮೊದಲಾದ ಬಹುವಚನ ರೂಪಗಳನ್ನು ಉದಾಹರಿಸಬಹುದು .

5. ಸಮುಚ್ಚಯ ಆಕೃತಿಮಾ : ಧಾತುಗಳಿಗೆ ಅಥವಾ ಮೂಲರೂಪಗಳಿಗೆ ಹತ್ತುವ ಆಕೃತಿಮಾಗಳೇ ಸಮುಚ್ಚಯ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು . ಶಬ್ದಗಳಿಗೆ ಮೂಲರೂಪ ಅಥವಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ರೂಪಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಈ ರೂಪಗಳು ಅರ್ಥಭಿನ್ನತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ.

ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನ ' Book ' ಎಂಬ ಶಬ್ದದಲ್ಲಿ ' Book '  ' S ' ಎಂಬ ಎರಡು ರೂಪಗಳಿವೆ. ' Books ' ಧಾತುವಿಗೆ ಬಹುವಚನ ಪ್ರತ್ಯಯ ' s ' ಸೇರಿ ಸಮುಚ್ಚಯ ಆಕೃತಿಮಾ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ . ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ' ಮರದಿಂದ ' ಎಂಬ ಶಬ್ದವನ್ನು ತೆಗೆದು ಕೊಂಡರೆ ' ಮರ'ವು ಮೂಲರೂಪ ಅಥವಾ ಧಾತು . ಇದಕ್ಕೆ ' ಇಂದ ' ಎಂಬ ಪ್ರತ್ಯಯ ಸೇರಿದಾಗ ' ಮರದಿಂದ ' ಎಂಬ ಪ್ರತಿಪದ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುತ್ತದೆ . ಇಲ್ಲಿ ' ಮರವು ' • ಸ್ವತಂತ್ರ ಆಕೃತಿಮಾವಾದರೆ ಇಂದ ' ಸಮುಚ್ಚಯ ಆಕೃತಿಮಾವಾಗುತ್ತದೆ . ಹೀಗೆ ಧಾತುವಿನ ಜೊತೆಗೆ ಬರುವ ಆಕೃತಿಮಾವೇ ಸಮುಚ್ಚಯ ಆಕೃತಿಮಾ . ಇವು ಧಾತು ಹಾಗೂ ಪ್ರತ್ಯಯವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಬರುತ್ತವೆ . ಈ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳು ಧಾತುವಿನ ಪೂರ್ವ ದಲ್ಲಿಯೂ , ಧಾತುವಿನ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ , ಧಾತುವಿನ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿಯೂ , ಧಾತುವಿನ ಜೊತೆಜೊತೆಯಾಗಿಯೂ ಬರಬಹುದು .

6 .ವ್ಯವಕಲನ ಆಕೃತಿಮಾ : ಇದು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ , ಫ್ರೆಂಚ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಬಗೆಯ ಆಕೃತಿಮಾವನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು . ಪ್ರತಿಪದಕದಿಂದ ಭಾಷಿಕ ಘಟಕ ಒಂದನ್ನು ತೆಗೆದು ಅಥವಾ ವ್ಯವಕಲನ ಮಾಡಿ ಅರ್ಥಭಿನ್ನತೆಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿ ದರೆ ವ್ಯವಕಲನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಉಳಿದ ರೂಪವೇ ವ್ಯವಕಲನ ಆಕೃತಿಮಾ .

 7. ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕೃತಿಮಾ : ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಗುವ , ಜೋಡಿ ಜೋಡಿಯಾಗಿ ಬರುವ ಆಕೃತಿಮಾಗಳನ್ನು ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕೃತಿಮಾ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು . ಉದಾಹರಣೆಗೆ : ಗುಡಿ - ಗುಂಡಾರ , ಹುಳು - ಹುಪ್ಪಡಿ ಇತ್ಯಾದಿ . ಇಂತಹ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕೃತಿಮಾಗಳನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸುವಾಗ ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೆ ರೂಪ ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿ ಬಂದಿರುವ ಅಥವಾ ಅವು ಬೇರೆ ರೂಪದೊಡನೆ ಬಂದರೆ ಮಾತ್ರ ಮೊದಲಿನ ರೂಪವನ್ನು ಆಕೃತಿಮಾ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು . ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಯಲ್ಲಿ ಗುಡಿ ಮತ್ತು ಹುಳ ಇವು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿಯೂ , ಬೇರೆ ರೂಪದೊಡನೆಯೂ ಬರುತ್ತವೆ . ಆದ್ದರಿಂದ ಗುಂಡಾರ ಹಾಗೂ ಹುಪ್ಪಡಿಗಳೂ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು . ಇವು ಇಂತಹ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಬರುವುದರಿಂದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ .

8. ಪ್ರತ್ಯಾಪನ್ನ ಆಕೃತಿಮಾ : ಒಂದು ರೂಪದಲ್ಲಿಯ ಒಂದೆರಡು ಧ್ವನಿ ಬದಲಾಗಿ ಅದು ಬೇರೆ ಅರ್ಥವನ್ನು ನೀಡುವ ರೂಪವಾದರೆ ಅದನ್ನು ಪ್ರತ್ಯಾಪನ್ನ ಆಕೃತಿಮಾ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ . ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಬಗೆಯ ಆಕೃತಿಮಾಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ . ಉದಾ : ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ Man / Men ರೂಪಗಳು ಬಹುವಚನ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಧ್ವನಿ ಬದಲಾವಣೆ ಹೊಂದಿವೆ . ಅಂದರೆ a / ದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿದೆ . ಇದೇ ಪ್ರತ್ಯಾಪನ್ನ ಆಕೃತಿಮಾ , { a - e ) Man - men .

9 ಆದೇಶ ಆಕೃತಿಮಾ : ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಪ್ರತಿಪಾದಕದ ಮೂಲರೂಪವೇ ಕಂಡು ಬರದಷ್ಟು ಧ್ವನಿಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಆಗಿ ಬೇರೆ ರೂಪ ನಿರ್ಮಾಣವಾಗಬಹುದು . ಇದು ಆದೇಶ ಆಕೃತಿಮಾ. ಇಲ್ಲಿ ಫಲಿತರೂಪದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಮೂಲರೂಪವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದು . ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಳಕೆ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ . ಉದಾ : “ Good ' ತರವಾಚಕ er ದ ಹಿಂದೆ bet ಆಗಿಯೂ ತಮವಾಚಕ st ದ ಹಿಂದೆ be ಆಗಿಯೂ ಬದಲಾಗಿದೆ . ಅಂದರೆ ' Good ' ಇದರ ಸ್ಥಾನವನ್ನು bet ಆಕ್ರಮಿಸಿ ಆಗಿದೆ . ಅದೇ bet ತರವಾಚಕದ ಪ್ರತ್ಯಯದ ಹಿಂದೆ ' Better? ತರವಾಚಕರೂಪದಲ್ಲಿ ' Good ' ದ ಸ್ಥಳವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿ ತಮವಾಚಕ ಪ್ರತ್ಯಯದೊಡನೆ ಬಂದು “ best ' ಆಗಿದೆ . ಅದೇ ರೀತಿ ' go ' ಇದರ ಭೂತಕಾಲದ ರೂಪ ' went' ಇವೆಲ್ಲವನ್ನು ನಾವು ಆದೇಶ ಆಕೃತಿಮಾ ಎಂದು ಕರೆಯಬಹುದು .

10. ದ್ವಿಕೃತ ಆಕೃತಿಮಾ: ಪ್ರತಿಪಾದಕದ ಒಂದು ಭಾಗ ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ ಬಂದು ಅರ್ಥಭಿನ್ನತೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ದ್ವಿತೀಕೃತ ಆಕೃತಿಮಾ ಎನ್ನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ಮತ್ತು ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಇಂತಹ ಆಕೃತಿಮಾಗಳನ್ನು ನಾವು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬಾರಿ ಕೆಲವು ಆಕೃತಿಮಾಗಳಲ್ಲಿ ಇಡೀ ರೂಪವೇ ಪುನರುಚ್ಚಾರಣೆಗೊಂಡು ಭಿನ್ನಾರ್ಥಕ ಉಳ್ಳ ಶಬ್ದವನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಇದು ಪುನರುಕ್ತ ಆಕೃತಿಮಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಆಫ್ರಿಕನ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇದರ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚು.

ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಧ್ವನಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿರುವ ' ಧ್ವನಿಮಾ ' ಗಳು ಮತ್ತು ' ಅರ್ಥ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ' ಯಲ್ಲಿರುವ ಆಕೃತಿಮಾ ಗಳು ಸೇರಿದಾಗ ಮಾತ್ರ ಅವು ಶಬ್ದಗಳಾಗಿ ಭಾಷಾರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಸಾರ್ಥಕತೆ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ .